Yaz Aylari ve Artan Bocek Sokmalari

Böcek Sokmaları

Böcek sokmaları özellikle yaz ve sonbahar başlarında tarlada çalışan,
tatil ve piknik yapan insanlar için keyif kaçırıcı bazen de yaşamı tehdit
edici bir sorun olmaktadır. Ülkemizde de en önemli böcek sokmaları yaban
arısı, eşek arısı ve bal arısı ile ortaya çıkmaktadır.

Böcek sokmalarından sonra yerel reaksiyon, sistemik reaksiyon ve sistemik
toksik reaksiyon oluşabilmektedir. Seyrek olarak böcek sokmasından 1 ya
da 2 hafta sonra serum hastalığı ya da anafilaksi ortaya çıkabilir

Böcek sokmasından sonra ortaya çıkan reaksiyon kişiden kişiye ve böcekten
böceğe değişiklik gösterir. Isırıklar tek tek ya da bir böcek, bir alanda
birden çok ısırık yaptığı için gruplar halindedir. Bebekler genellikle
reaksiyon göstermezler, küçük çocuklar gecikmiş aşırı duyarlılık
reaksiyonu, büyük çocuklar hem gecikmiş, hem hızlı aşırı duyarlılık
reaksiyonu gösterirler. Olağan reaksiyon ağrı, şişme ve sokulan bölgede
etrafında oluşan renk değişikliğidir.

Bölgenin su ve sabunla yıkanması en basit ve etkili tedavidir, buz
uygulanması şişliği ve ağrıyı azaltabilir.

Geniş yerel reaksiyon; sokulan bölgenin çevresindeki geniş bir alanın da
etkilenmesi durumudur (örneğin dizden sokulan bir kimsede tüm bacağın
şişmesi). Bu durumda tedavi normal reaksiyondaki gibidir. Ancak
yakınmaları azaltmak için ağızdan bazı ilaçlar vermek gerekebilir. Bu
ilaçlara bir doktorun karar vermesi uygun olur.

Bal arısı soktuktan sonra deri içinde kalan iğneyi çıkartma çabaları daha
çok, venomun deri içine sokulması ile sonuçlanmaktadır.

Karınca ile sokulmadan 30-60 dakika sonra yerel kaşıntı ve küçük su
toplamış kabarcık (vezikül) ortaya çıkmaktadır. Bunu 8-24 saat sonra
püstül oluşumu izler. Karınca sokmasından sonra ikincil enfeksiyonlara
engel olmak için bol su ve sabunla yıkanmalı, içi su dolu kabarcık
sıkılmamalıdır. Topikal steroidli merhemler ve ağızdan H1
antihistaminikler kaşıntıyı azaltmak için kullanılabilir.

Böcek sokması sonrası olan alerjik belirtiler nelerdir?

Böcek sokması olan bölgeden uzakta şişme, kızartı, ürtiker, kaşıntı,
kolik şeklinde karın ağrısı, kusma, ishal, göğüste sıkışma hissi, nefes
almada zorluk, hırıltılı solunum, at sesi (larinks ödemi bulgusu), dilde
şişme olabilir. Bu bulgular, ciddi alerjik reaksiyon ve anafilaksi
bulgularıdır ve birkaç dakika içinde ortaya çıkar. Nabzın alınamaması ve
kan basıncının düşmesi, bilinç bulanıklığı ve kalp durması yaşamı tehdit
eden bulgulardır.

Anafilaksi gelişen her böcek sokması acil tedavisi yapıldıktan sonra
alerjiste gönderilmelidir.

Böcek sokmalarından nasıl kaçınabiliriz?

Otların üzerinde açık ayakkabı ve çıplak ayakla yürünmemeli.

Pikniğe, çocuk bahçesine giderken parlak renkli, kol ve bacağı açıkta
bırakan giyecekler giyilmemeli.

Yakında uçuşan arı görüldüğünde panik yaratıp, kaçması için saldırıya
geçilmemeli (yaban arıları kendilerine saldırıldığında sokmaktadırlar),
bir yüzeye yapışmışsa nazikçe kaldırılmalıdır.

Ağzı açık kalmış tatlı içecekler yeniden içilmemelidir.

Çöp tenekelerin ağzı sıkıca kapalı tutulmalıdır.

Ev dışında yenilen yiyeceklerin paketleri sıkıca kapatılmalı, uzun süre
ağzı açık bırakılmamalıdır.

Pikniğe, parka giderken tatlı ve bitki kokulu parfümler sıkılmamalıdır.

Evlerin ve arabaların camları kapalı olmalıdır.

Böcek sokmalarında anafilaksi geliştiğinde tedavi nasıl olmalıdır?

Böcek sokmasına bağlı anafilakside tedavi:

ABC (Airway= havayolu açıklığı, Breathing= solunum, Circulation=dolaşım)
sağlanması
Bacakların yükseğe kaldırılması,
Sokulan bölgenin üst kısmına turnike uygulanması,
Oksijen desteği sağlanması,
Ayrıca, hastaya uygulanacak ilaçlara bir doktorun karar vermesi gerekir.
Hastalar anafilaksiye yönelik gerekli tedavileri yapıldıktan sonra en az
48 saat gözlem altında tutulmalıdır. Daha önce anafilaksi geçiren bir
kişinin yanında her zaman hazır şırınga edilebilir adrenalin
bulunmalıdır. Bu preparatlar ülkemizde yoktur. Daha önce anaflaksi
geçirmiş hastalar için Türk Eczacılar Birliği ya da firmalar aracılığı
ile bu preparatlar sağlanabilmektedir.

Hazırlayan: Dr. İlknur Bostancı
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatri Anabilim Dalı
Ögretim Üyesi, Denizli