Yaraticiliginizi Nasil Gelistirebilirsiniz ?

Yaratıcılığınızı Nasıl geliştirebilirsiniz ?

"Yaratıcılık nedir?" sorusuna verilebilecek pek çok cevap bulunabilir, belki de herkes kendi açısından bu cevabı verebilir. Kimisinin aklına yaratıcılık deyince Bethooven, Mozart gibi dahiler gelirken, kimisinin aklına Da Vinci, Picasso gelir. Kimisi için J.R.R Tolkien, kimisi için ise Edison yaratıcıdır. Peki ama genel anlamda yaratıcılık nedir? Yaratıcılık kimlerde bulunur? Yaratıcılık geliştirilebilir mi?

Tüm bu sorulara birlikte cevap bulmaya çalışalım.Öncelikle "yaratıcılık nedir?" sorusuna bakalım. Bunun için bazı tanımlara göz atmakta yarar var.


Yaratıcılık;

*Ressamların sahip olduğu bir şey

*Problemlere alışılmadık ya da orijinal bir yaklaşım

*Uyuşmaz bilişsel unsurların ya da fikirlerin bir araya getirilmesi

*Zahmete değer bir ürüne götüren süreç

*Karmaşık bir sistem olan beynin kendi kendine ortaya çıkan bir özelliği

*Yeni, işe yarar bir şeyin meydana getirilmesi

*Orijinal ve değerli bir şey üreten süreç

*Başkalarıyla aynı şeyi görmek ama farklı bir şey düşünmek

*İnsan olmanın yegane karakteristiği


Tüm bu tanımlara siz kendi bakış açınızla bir tanım ekleyebilirsiniz belkide, ama yukarıdaki tanımlar "Yaratıcılık nedir?" sorusuna bir nebze olsun ışık tutmuştur sanıyorum.

Zaman zaman düşünüp "Ben hiç yaratıcı değilim keşke daha yaratıcı özelliklerim olsaydı" dediğiniz oldu mu? Eğer cevabınız evet ise bunun sizin kaderiniz olmadığını söyleyebilirim. Araştırmalara göre; yaratıcı zekanın orta ve üst seviyede IQ'su(zeka seviyesi) olan herkesin sahip olduğu, üstelik geliştirebilceği bir zeka türü olduğunu biliyor muydunuz?

Yapılan incelemelerde ve deneylerde; yaratıcılık doğuştan gelen bir yeti olduğu ve araştırma gruplarının %70-%80 gibi bir bölümünde çeşitli nedenlerle köreltilmiş olsa bile yaşam deneyimleri ve özel programlarla yeniden kazanılabilir, güdülenebilir ve geliştirilebilir olduğu görülmüştür.

Eğer Pranga üyesiyseniz ve şu anda bu yazıyı okuyorsanız, bu FRP ve fantastik edebiyatla ilgilendiğinizi gösteriyor. FRP 'nin en temel noktalarından biri yaratıcı olmaktan geçer. Fantastik edebiyat türündeki eserleri yakından takip edenler bilecektir ki, daha önce gerçek hayatta karşılaşmadığımız yaratıcı zeka ürünü pek çok dünyayla, karakterle ve ırkla her an karşılaşabilirsiniz. FRP oynayanlar işe kendi karakterlerini yaratmakla başlar , daha sonrasında kendi yarattığınız bu karaktere yaratıcılığınızı kullanarak yeni özellikler katarsınız, bir süre sonra bununla da yetinmeyip belki de kendi dünyanızı kurgulamaya başlarsınız. Tıpkı o peri masallarındaki gibi gerçekte var olmayan şeyler vardır dünyanızda. Yaratıcılık FRP ile ilgilenen herkesin yakından tanıdığı bir olgudur. Önemli olan bu yaratıcılığı ne kadar kullandığımız, ne kadar geliştirdiğimiz ya da yaratıcılığımızı kullanarak ne kadar üretkenlik sergileyebildiğimizdir. Aslında yaratıcılığımızı geliştiren sır burada saklı denebilir. Siz de bu türden yaratıcılık sergileyebilirsiniz, bunun için öncelikle kendinize inanmanız ve bu konu üzerinde biraz çabalamanız gerekebilir. Ancak unutmamanız gereken şey yaratıcı özelliklerden yoksun olduğunuz fikrini asla aklınıza getirmemektir.

Yaratıcılığı Geliştirmek: Sizlere yaratıcılığınızı geliştirmekle ilgili bazı kısa bilgiler vermek istiyorum;

Yaratıcılığınızı geliştirebilmenizin en önemli maddelerinden biri, yaratıcı olabileceğinize inanmaktır. Bir şeyi yapabileceğinize inanmalısınız. İnsanın yaratıcı girişimlerinin çevreden kabul göremeyeceği gibi kimi korku ve ön yargılar, bizi yaratıcılıktan uzaklaştırabilir. Aslında bir şeyleri deneyip, içimizdeki çocuğu yüreklendirmeli ve bir çocuğun hayal gücü ve yaratıcılığına ulaşabilmeyi hedeflemeliyiz.

Zihninizi yeni fikirlere açmalısınız, bunun için yakınsak düşünmeden kurtulup ıraksak düşünme becerisini kazanmaya çalışmalısınız.


Peki bu yakınsak ve ıraksak düşünme nedir?

Yakınsak düşünme, ihtimalleri daraltmak ve en uygun çözüme "yakınsamak" için bilgi ve mantık kurallarını uygulamak olarak tanımlanmıştır. Aklımıza kolayca gelen ilk fikirler geçmiş deneyimlerimizden çıkardığımız fikirlerdir. Bu tutumdaki kişi; yanlış yapma riskinden kaçan; belirsizlik toleransı daha düşük; en iyi tek bir yol ya da doğru tek bir cevap olduğuna inanan kişidir.

Iraksak düşünme ise, olası çözümler hatırlama ya da yeni çözümler üretmedir. Iraksak düşünme, yakınsak düşünmeye göre daha esnektir; yalnız eldeki bilgilerle yetinmeyen bir düşünme yöntemidir; daha zengin fikirler akımına açıktır ve dolayısıyla yeni çözümlere ve yaratıcılığa daha yatkındır. Elimizdeki mevcut bilgiye dayanarak yeni, özgün ve yaratıcı cevaplar üretmeyi gerektirir.

Iraksak düşünme becerimizi ne kadar geliştirirsek yaratıcılığımızı arttırmamıza o kadar yararı olacaktır. Bunun için tavsiye edilen bazı alıştırmalar var. Bunlardan bazılarını örnekle belirtmek gerekirse;

"Durumlar"; Örn: Düşünebildiğiniz kadar çok sayıda teker üzerinde hareket eden şeyler.

"Anlamsal birimler"; Örn: Uyumaya ihtiyaç duymamanın getireceği sonuçların sıralanması.

"Şekilsel Sınıflar"; Örn: Olabildiğince çok sayıda şekil kümeleri ya da sınıflandırmaları bulmak.

"Şekilsel birimler"; Örn: Temel geometrik şekillerden olabildiği kadar çok sayıda nesne çizmek.

Örnek Durumlar Testi alıştırmalarını yapmak için bir çok şeyi aklınıza getirebilirsiniz Örn: Çatırdama, kayma, çıt sesi çıkarma, düşme, tekme atma, şişme, tersyüz olma vb. Fiilleri bir sözlükten rastgele seçebilirsiniz ve bu fiilleri ıraksak düşünme becerilerinizi geliştirmek için alıştırma yapmada kullanabilirsiniz.

Kullanımlar Testi denen bir testte çok bilinen "Bir tuğlayı/bir kibrit çöpünü vs. kaç farklı şekilde kullanabilirsiniz? Sıralayınız" şeklindeki sorulara cevap verilmesi gerekebilir. Alışkanlık olarak kendinizin ıraksak düşündüğünüzü görürseniz, bilin ki yaratıcı zekanız hızlı bir şekilde artmakta ve beyninizi daha iyi bir şekilde kullanmaktasınızdır.

Diğer başka testler; kelime çağrışımı, iç içe yerleştirilmiş şekiller, bir hikayenin sonunu bağlama, bir şey kurma, desen ve çizgi yorumları gibi şeyler vardır. Bunlar gerçek dünyada kullandığımız yaratıcı süreçlerin türlerini yansıtır.

Bu tür zihin alıştırmaları sizi zihnen formda tutacaktır, böylece gerçek problemlerle karşılaştığınızda başarı kazanma şansınız artar. Bu alıştırmaların başka bir artısı ise zihinsel veri üssünüzü arttırmasıdır, dolayısıyla yalnızken pek önemli gözükmeyen şeyler çok geçmeden faydalı fikirler üretmenize kaynak teşkil edebilir.

Yaratıcılığınızı geliştirmenin bir başka yolu da stresten ve baskıdan kendinizi arındırmaya çalışmaktır. Araştırmalara göre insanlar herhangi bir baskıdan ve stresten uzak oldukları zaman, kendi başlarına kalıp ortamdaki diğer şeylerden kendilerini soyutlayabildiklerinde, çok daha yaratıcı oldukları gözlemlenmiştir. Daha çok uykuya dalmadan önceki devrede, duş alırken, araba kullanırken vb. zamanlarda yaratıcı düşüncelerin arttığı görülmüştür. Bu sebeple baskı ve stres yapıcı şeylerde n uzak durmaya çalışmak yaratıcı düşüncelerinizin ortaya çıkması için önemlidir.

Yine araştırmalar sonucu kişi baskı altındayken, gözlemlendiğinde, sınav edildiğinin farkına vardığında, otorite altında olduğunda, bir işin başarıyla tamamlanması karşılığında kendisine ödül verildiğinde yaratıcılığının düştüğü görülmüştür.

Yaratıcılığın önemli unsurlarından bir diğeri, kültür ve çevre usurudur.İçinde bulunduğumuz ve yetiştiğimiz, din, dil, ırk, sosyal ve coğrafi faktörler yaratıcılığı da etkiler.

Yaratıcılıktaki bir diğer önemli faktör ise; motivasyondur. Eğer bir şey yaratmak için yeterince motivasyonunuz yoksa, karşınıza çıkacak güçlüklere kısa sürede yenilmeniz olasıdır. Görülmüştür ki yaratıcılıkta kendini gerçekleştirme ihtiyacından doğan içsel motivasyonlar, dışsal motivasyonlara göre çok daha fazla etkilidir.

Tüm bunlara ek olarak, yaratıcılığınızı geliştirmek için; çok çalışmaktansa akıllı çalışmayı hedeflemelisiniz, "Niye?" diye sormayı alışkanlık haline getirmelisiniz, zihninizi esnetmelisiniz, tekdüzeliğe düşmemelisiniz, düşünmeye vakit ayırmalı, karşı görüşü savunmalısınız, olayları başka bakış açılarından görmelyi denemelisiniz.

Aslında yaratıcılık ve yaratıcı zekamız ile ilgili söylenecek çok fazla şey var, ama benim amacım içinizdeki yaratıcı gücü keşfedip onu kullanmaya başlamanızı tetiklemekti. Eklemek istediğim bir şey daha var, yaratıcı şeyler üretmeye başladığınız ilk seferlerde istediğiniz sonucu aldığınızı düşündüğünüz zaman bu konuda bilgisine güvendiğiniz kişilerin eleştrilerine önem verin. Eleştiriler olumsuz olsa dahi tekrar denemekten vazgeçmeyin, çünkü yaratıcı zekanızı ve becerinizi tekrar ederek deneyerek, çalışarak geliştirebilirsiniz, biraz sabırlı ve azimli olmayı gerektiriyor. Gerekli özeni göstermek ve içinizde yaratıcı güç olduğuna inanmak o gücü dışarı yansıtmanıza yardımcı olacaktır.


Kaynaklar: Dr.Harry Alder